Epidemia dhe Pandemia

Nderkohe qe shperndarja e koronavirusit te ri SARS-CoV-2 eshte ne evolucion te vazhdueshem, te dhenat shpeshhere mbivendosen dhe shpesh jane burime nga fake news dhe informacione te pakontrolluara.

Gjithsesi, ekzistojne burime online me burime te besueshme qe perditesohen ne kohe reale per te ndjekur ecurine e epidemise/pandemise.

Epidemite dhe pandemite (cfaredo qofshin) jane rreziqe te rendesishme per jeten dhe shendetin dhe kerkojne sforco te medha per tu izoluar si dhe per te qene sa me pak te demshme. Veshtiresia vjen si pasoje e shume faktoreve duke filluar qe nga paparashikueshmeria e deri tek nevoja e koordinimit ne nivel nderkombetar dhe kombetar, sidomos ne gjendjen aktuale te globalizimit qe ben te mundur lidhjen e shpehte te personave dhe mallrave ne cdo cep te botes. Nje tjeter veshtiresi ka te beje me dhenien e informacioneve sa me te shpejta dhe sa me te sakta personelit shendetsor dhe popullates se gjere, duke mbajtur sa me te larte nivelin e vetedijes per te identifikuar sa me heret rastet e dyshimta dhe ato te sigurta, pa krijuar alarmizma te teperta.

Edhe kundershtimi i lajmeve te rreme qe sot jane bere mjaft te zakonshme ne mediat sociale, eshte shume i rendesishem per te evituar deme te metejshme personale, sociale dhe ekonomike.

Ankthi dhe ne disa raste edhe paniku, frut i lajmeve te pakontrolluara dhe alarmizmave, mund te cojne ne diskriminime te pajustifikuara per grupe te tera popullate, edhe thjesht per perkatesi etnike si dhe te demtojne sektore te rendesishme ekonomike (si turizmi, tregtia etj).

Nga ana tjeter, nje “parandalim i panevojshem” i tepert, mund te mbingarkoje sherbimet shendetsore dhe te rrise kostot e panevojshme duke hequr burime financiare te rendesishme.

Epidemi apo pandemi?

Nje epidemi perkufizohet si “prania e me shume rasteve se sa priten te nje patologjie te vecante ne nje zone te percaktuar ose ne nje grup personash specifike ne nje periudhe te percaktuar kohore” (WHO pandemic phase description and main actions by phase)(Grennan D. What is a Pandemic. JAMA 2019) dhe mund te jete pasoje e nje agjenti patogjen ose mutacione gjenetike te nje agjenti te meparshem qe e bejne me virulent ose edhe nga hyrja e nje agjenti ne nje ambient qe nuk ishte me pare, bashke me nje ndjeshmeri te ndryshme ne pergjigje nga ana e pritesit dhe menyra te reja te ngjitjes.

Nderkohe flasim per pandemi kur “nje epidemi perhapet ne me shume kontinente ose ne gjithe boten”. Perpara gripit nga H1N1 ne 2009, perkufizimi kishte parasysh edhe rendesen e patologjise qe duhet te shkaktonte “shifra shume te larta vdekje dhe semundshmerie”. Aktualisht diferenca ndermjet pandemise dhe epidemise ndryshon vetem per shperndarjen gjeografike edhe pse psikologjikisht nje pandemi perceptohet nga publiku si me e rende se epidemia.

Nga 30 janari 2020, OBSH ka deklaruar qe burimi nderkombetar i nje koronavirusi te ri, te identifikuar me date 9 janar dhe me pas te emertuar si SARS-CoV-2, paraqet nje emergjence per shendetesine publike te rendesise nderkombetare (Public Health Emergency of International Concern – PHEIC) (World Health Organization (WHO). Statement on the second meeting of the International Health Regulations (2005) Emergency Committee regarding the outbreak of novel coronavirus (2019-nCoV)

Ku te informoheni:

-          OBSH [Link]

-          OBSH Zona e Europes [Link]

-          Qendra Europiane per Kontrollin e Semundjeve (ECDC) [Link]

Per personelin mjekesor, disa revista prestigjoze kane vendosur falas informacione mbi epidemine e koronavirusit

-          BMJ [Link]

-          Lancet [Link]

-          JAMA [Link]

-          NEJM [Link]

Gjithashtu ka edhe nje portal shumegjuhesh tek Global Health Network [Link]

Bibliografia e shkrimit

1. World Health Organization (WHO). WHO pandemic phase description and main actions by phase. [Link]
2. World Health Organization (WHO). Managing epidemics. Key facts about major deadly. diseases. World Health Organization, 2018. [Link]
3. Grennan D. What is a Pandemic. JAMA 2019;DOI:10.1001/jama.2019.0700.
4. World Health Organization (WHO). Statement on the second meeting of the International Health Regulations (2005) Emergency Committee regarding the outbreak of novel coronavirus (2019-nCoV). [Link]

Shkrimi i paraqitur eshte perkthyer dhe pershtatur nga: Dossier Quesiti Clinici Edicioni II 25 Shkurt 2020